Sabtu, 12 Januari 2013

INDIK KRUNA

Sane kawastanin kruna Saatma inggih punika angkepan kalih lingga, tur madue paiketan sane prasida ngwetuang tetuek utawi arti asiki. Ciri-ciri kruna satma 1. Genah aksara punika tusing dadi siluran 2. Tan dados kaselagin antuk kruna- kruna tiosan 3. Kruna kakalih sane maarti asiki 1. Kruna satma pepadan ( setara) Inggih punika kruna satma sane madue linggih pateh, puniki kepah dados duang soroh inggih punika : a. Pepadan ngerasang Arti : Joh sawat, mas manik,berag aking,gede ganggsuh msl b. Pepadan manungkalik : Luh muani,meme bapa, peteng lemah, jegeg bagus msl 2. Kruna satma mapadan ( tak setara) Sinalih tunggil krunane nerangan kruna-kruna lianan Minakadi: a. Kruna kapertama dados unteng tur sane kaping kalih dados panes : biu kayu, biu gedang biu mas,biu gedang msl b. Kruna sane kapertama dados panes tur kruna kaping kalih dados unteng: raja pala,raja buduh, kerta raharja, bale agung,bale bengong msl 3. Kruna satma ngangge kruna maya unik Sinalih tunggil kruna-kruna punika prasida ngwangun arti yaning sampun kajangkepan ring kruna- kruna tiosan Minakadi: Peteng dedet Nyunyur manis ( Tata Bahasa Bali, Upada Sastra1993: PT Upada Sastra) Basa Bali sane wenten mangkin marupa basa campuhan, inggih punika wed Bali sane kacampuhin antuk basa dura negara, minakadi basa Jawa, Sansekerta, Arab, Portugis, Tionghoa, parsi,tamsil, Wlanda, Inggris miwah sane lianan. Basa Bali punika madue undang-undang sane mawasta Sor Singgih Basa (Tinggen: 1, 1994) Kawentenan undang- undang basa punika ring Bali sampuning keni pangaruh saking jawi utawi Hindu, majalaran antuk saking kasta sane mawasta catur Wangsa, inggih punika Brahmana, satria, wesia miwah sudra, wangsa sudra sane lumrah wenten ring Bali taler kabaosan Jaba, santukan soang-soang wangsa punika madue warna basa sane sampun kaanutang rikala mabebaosan punika, awinan Basa Baline kaucapang mawehan yening bandingan teken Basa Indonesia. Perangan Sor Singgih Basa Ring majalah Widya Pustaka sane kamedalang olih Fakultas sastra Universitas Udayana Denpasar bulan Mei 1984 ngunggahang mawarna-warni perangan sor singgih basa, sakadi ring sor punika: a. Kalih soroh: 1. Basa Kasar 2. Basa Alus ( kamus bahasa Bali-Indonesia, olih tim peneliti Sastra Unud Denpasar, dalam buku Unda Usuk Basa Bali 1978/1979) b. Tigang soroh: 1. Basa Kasar, Basa Madia, Basa Alus ( Bagus, 1975: 37: 1975/1976 : 109) 2. Basa kasar, Basa Kapara, Basa Alus ( Simpen AB, Gst. Bgs. Sugriwa) 3. Basa Sor, Basa Madia, Basa Singgih ( Dinas pengajaran Daerah Prov. Bali 1971: 61) c. Petang soroh 1. Basa kasar 2. Basa Andap 3. Basa Madia 4. Basa Alus ( Ida Bagus Narayana, dalam buku Widya Pustaka Maret 1984) d. Limang soroh 1. Basa kasar 2. Basa Alus 3. Basa Singgih 4. Basa Ipun 5. Basa Madia ( J. Kersten SVD, Dalam Garis Besar tata Basa Bali)

Tidak ada komentar: